Παρασκευή, Απριλίου 25, 2014

Γιατί η θάλασσα είναι αλμυρή;

Αν και ο πλανήτης μας υφίσταται παραπάνω από 4 δις χρόνια, ο διαχωρισμός γης και θάλασσας όπως τον ξέρουμε στη σημερινή του μορφή, έγινε με την πάροδο αρκετών χρόνων. Αρχικά, υπήρχαν πολύ υψηλές θερμοκρασίες και από το υγρό στοιχείο υπήρχαν μόνο υδρατμοί. Οι θερμοκρασίες όμως μειώνονταν, και οι υδρατμοί έγιναν νερό που κάλυψε το περίπου 70% της γης.

Δεν είναι μόνο ένας ο λόγος στον οποίο αποδίδεται το «αλμυρό» του θαλασσινού νερού.
Σίγουρα, το μόνο απλό και εύκολο είναι τα μικροσωματίδια που ο αέρας μετακινεί από τις στεριές στις θάλασσες.

Μια γενικότερη πηγή λοιπόν είναι το έδαφος. Εκτός από τον αέρα, διάφορα μεταλλικά στοιχεία του εδάφους διαλύονται από τις βροχές και καταλήγουν στο θαλασσινό νερό. Είναι αναμενόμενο λοιπόν, στα «γλυκά νερά» να μη συμβαίνει έντονα αυτό, καθώς στις θάλασσες τα διάφορα αυτά άλατα οδηγούνται ακόμη και μέσω της κατάληξης ποταμών. Ακόμη όμως και στο βυθό της θάλασσας, δεν παύει να υπάρχει κάτω από το νερό και πάλι… έδαφος! Τα στοιχεία που κάνουν αλμυρό το θαλασσινό νερό, αναδύονται ακόμη και μέσα από τις ρωγμές που θα υπάρχουν στον πυθμένα. Τέλος, σε βαθείς ωκεανούς υπάρχουν μέχρι και υποθαλάσσια ηφαίστεια, από τα οποία θα απελευθερωθούν σε μεγάλες ποσότητες ανάλογες χημικές ουσίες που θα εντείνουν το φαινόμενο.

Οι λόγοι που γεννούν τις ουσίες που κάνουν αλμυρό αυτό το νερό λοιπόν, δεν είναι κάτι το «στάσιμο». Οπότε όσο περνά ο καιρός, αναμένουμε η θάλασσα να γίνεται όλο και πιο αλμυρή…; Όχι. Τα επίπεδα περιεκτικότητας σε άλατα μένουν σε γενικές γραμμές σταθερά. Με μια απλή μαθηματική σκέψη, αυτό σημαίνει πως όσα καινούρια άλατα και λοιπές ουσίες προκύπτουν, άλλα τόσα κάπως «ξοδεύονται». Είτε άλατα είτε συστατικά αυτών, καταρχήν, καταναλώνονται από διάφορους ζωντανούς οργανισμούς. Κάποια προσκολλώνται σε πετρώματα και μένουν εκεί, ενώ άλλα «πέφτουν» και μένουν στον πυθμένα. Με διάφορες γεωφυσικές διεργασίες όπως τα ηφαίστεια και οι σεισμοί, θεωρούν πολλοί επιστήμονες, πως η διαδικασία ακολουθεί μια γενική περιοδικότητα.

Το πόσο αλμυρό είναι το νερό της θάλασσας έχει να κάνει με τη συχνότητα των βροχοπτώσεων, την περιοχή και την εποχή στην οποία αναφέρεται κανείς. Στην Ερυθρά Θάλασσα για παράδειγμα, η εξάτμιση είναι μεγάλη και το νερό από τα πιο αλμυρά. Στους ωκεανούς που χύνονται ποταμοί γλυκού νερού η περιεκτικότητα είναι λίγο πιο χαμηλή, το ίδιο και στους πάγους, δηλαδή στις πολικές περιοχές. Το pH του θαλασσινού νερού, δηλαδή η οξύτητα ή αλκαλικότητά του κυμαίνεται σε σταθερές τιμές, περίπου μεταξύ 7 και 8,5, δηλαδή έχει αλκαλικό χαρακτήρα. Αναλογικά, κάποια από τα επιμέρους συστατικά που αποτελούν συνολικά τα άλατα είναι το νάτριο, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το βρωμιούχο άλας, το χλωριούχο άλας, το φθοριούχο άλας αλλά και το στρόντιο.
Κλείνοντας, κάτι ενδιαφέρον που αξίζει να μάθει κανείς, είναι η υπάρχουσα θεωρία πως το αλάτι της θάλασσας διευκολύνει στον καθαρισμό της ατμόσφαιρας. Ο τρόπος; Λόγω των ρύπων που υπάρχουν στον αέρα, τα σύννεφα δεν καταλήγουν τόσο εύκολα σε βροχή όταν βρίσκονται πάνω από ξηρά, σε σχέση με όταν βρίσκονται πάνω τη θάλασσα, όπου συμβάλλουν και βοηθούν αιωρούμενα σωματίδια αλάτων.

Λία Καραμπατέα, Φυσικός

Πέμπτη, Απριλίου 24, 2014

Η επιστροφή μου είναι νόστιμη! (Η εξήγηση)

Διάβαζα προχτές σε μια εφημερίδα και σταμάτησα σε μια φράση "....νόστιμον ήμαρ".
Λόγω και ημερών (βλ. Πάσχα) λέω οκ κάτι για το θρησκευτικό Πάσχα θα είναι (άσε ντρέπομαι βαθιά).

Ευτυχώς η περιέργειά μου υπερνίκησε και το έψαξα στο ιντερνετ... Και καλώς γιατί έμαθα πως το "νόστιμον ήμαρ" μόνο με το Πάσχα δεν έχει σχέση. Παραθέτω το άρθρο που βρήκα :

"Οι μέρες (ἦμαρ) στον Όμηρο συχνά έχουν ονόματα. Ολέθριον ἦμαρ είναι η μέρα της καταστροφής. Αἴσιμον ἦμαρ είναι η μέρα του πεπρωμένου. Νηλεές ἦμαρ είναι η αναπόφευκτη ημέρα, η ημέρα του θανάτου. Νόστιμον ἦμαρ είναι η ημέρα του γυρισμού.

Ετυμολογικά, η λέξη «νόστιμος» έχει κοινή ρίζα με το «νόστος» και το «νέομαι» (επιστρέφω, επανέρχομαι· για ποτάμι: γυρίζω προς τις πηγές). Στην Οδύσσεια, θυμάμαι τρία σημεία που ο Όμηρος χρησιμοποιεί τη φράση. Για πρώτη φορά ήδη στη Ραψωδία Α’. Η τιμωρία των συντρόφων του Οδυσσέα για τη σφαγή των βοδιών του θεού Ήλιου δίνεται σε μια μόνο γραμμή: ο Ήλιος «τους άρπαξε του γυρισμού τη μέρα» («...αὐτὰρ ὁ τοῖσιν ἀφείλετο νόστιμον ἦμαρ»). Πιο κάτω, στη Θ’, λέει ο Οδυσσέας στη Ναυσικά πως θα την ευγνωμονεί ως σωτήρα του μόνο αν τον βοηθήσει να «χαρεί του γυρισμού τη μέρα» («νόστιμον ἦμαρ ἰδέσθαι»). Στην Ε’, απαντάει στην Καλυψώ ότι σκοπός του είναι ένας: «να δουν τα μάτια του του γυρισμού τη μέρα» («οίκαδε τ’ ελθέμεναι και νόστιμον ήμαρ ιδέσθαι».)
Για το τι σημαίνει η μέρα της επιστροφής στην ελληνική εμπειρία δεν χρειάζεται λογοτεχνική αναδρομή. (Αν και ως Ηπειρώτης σκέφτομαι αμέσως δυο κείμενα: την «Τελευταία αρκούδα του Πίνδου» του Δ. Χατζή και, περισσότερο, ένα παραδοσιακό τραγούδι, «Τον γυρισμό του ξενιτεμένου», μια από τις συγκλονιστικότερες αναγνωρίσεις μετά τον ίδιο τον Όμηρο).
Και δεν χρειάζεται τέτοια αναδρομή γιατί αρκεί η κοινή, καθημερινή γλώσσα.
Η λέξη «νόστιμος», που θ’ ακουστεί αυτές τις μέρες τόσο συχνά στο τραπέζι, είναι αυτή η ίδια του Ομήρου. Είτε είναι το μεγάλο τραπέζι ενός γυρισμού, είτε δυο ξεχασμένων γερόντων που δεν ταξίδεψαν ποτέ, η επίκληση είναι κοινή: στη γεύση της επιστροφής. Η λέξη προφέρεται ανέμελα, ανεπιτήδευτα, γιορταστικά, αλλά σέρνει το βάρος ταξιδιών και θαλασσών, Κυκλώπων και Λαιστρυγόνων, της Καλυψούς και της Ναυσικάς.
Είναι κάτι νόστιμο, στα ελληνικά σημαίνει: έχει τη γεύση της επιστροφής.
Τότε γιατί έχει πίκρα η επιστροφή; Για τόσους από εμάς της νέο-διασποράς η απογοήτευση στην εικόνα του γυρισμού δεν είναι σχήμα λόγου, είναι γεύση. Η γεύση που αφήνουν οι κακοχτισμένες πόλεις, η αδράνεια, ο συμβιβασμός, η μη-ευθύνη, η αναποφασιστικότητα, η αβάσταχτη κοινοτυπία στη δημόσια έκφραση.
Τότε; Είναι λοιπόν απλώς μια γλωσσική αγκύλωση η λέξη «νόστιμος»; Μια ακόμα λέξη που αυτονομήθηκε από την ετυμολογική της ρίζα και την κλασική της χρήση; Έπαψε πια η επιστροφή να είναι αυτό που πρόσμενε ο Οδυσσέας;
Όχι, δεν νομίζω. Ούτε ο Οδυσσέας βρήκε την πατρίδα που περίμενε. Όταν γυρνάει, δεν κάθεται απλώς στον θρόνο, απολαμβάνοντας ένα βασίλειο που τον περιμένει. Όταν γυρνάει, το παλάτι είναι γεμάτο ἄνομους μνηστήρες. Αλλά ούτε τον κάνει αυτό ν’ αναπολεί τα ξένα (να τα νοσταλγήσει δεν θα μπορούσε, εννοιολογικά και μόνο). Αντίθετα, ο Οδυσσέας μετράει πρώτα τους φίλους του. Στη Ραψωδία Ξ’ ο ίδιος ο Εύμαιος πρέπει να δείξει ότι είναι πιστός. Μετά, ολόκληρη η Χ’ έχει ένα μονάχα θέμα: τη «Μνηστηροφονία». Δεν θυμάμαι ούτε μια λέξη αμφιβολίας για την επιστροφή. Ο Οδυσσέας πρέπει να δικαιώσει το «νόστιμον ήμαρ». Δεν του χαρίζεται. Και το κάνει.
Προφανώς δεν χρειάζεται τόξο για να δικαιώσει κανείς σήμερα κάποια επιστροφή. Δεν είναι αυτό που λέει σήμερα η Ψ’. Νομίζω αρκεί να ξέρει τι δεν πρέπει να προδώσει. Ποιες λέξεις δεν πρέπει να προδώσει. Και να είναι αποφασισμένος και προετοιμασμένος γι΄ αυτό.
του Μιχάλη Ιωαννίδη"
Μετριάζω την ντροπή μου που δεν το ήξερα γιατί τώρα το ξέρω. Αυτό έμαθα σήμερα.


Η επιστροφή μου είναι...νόστιμη!Η αλλιώς πως και γιατί σε ξαναβρήκα.

Φουουου Φουουου....! 

Έτσι για τις σκόνες που σε είχαν σκεπάσει μικρό μου blog.
Αφού ξεσκόνισα, καθάρισα τις αράχνες στις γωνιές και έριξα ένα μίνι ρετουσάρισμα έτσι για το reload βρε αδερφέ...

Καλησπέρα σας!

Πέρασε καιρός από την τελευταία μας φορά μικρό μου blog. Και ο καιρός φέρνει αλλαγές και οι αλλαγές είναι περίεργο πράγμα. Σε είχα δημιουργήσει σε μια παράξενη στιγμή της ζωής μου και πραγματικά έκανες το ρόλο σου μικρό μου blog. Κι αφού σε χρησιμοποίησα σε άφησα στην ακρούλα και ναι για αρκετό διάστημα ξέχασα την ύπαρξή σου. Τώρα όμως...μεγαλεία! Σε θυμήθηκα πάλι ατιμούτσικο! Όχι δεν σε χρειάζομαι όπως παλιά αλλά βρήκα την ιδανική σου χρήση (τουλάχιστον για τώρα). 

Σε αναβαθμίζω σε "βιβλίο γνώσεων". Εξηγώ..Κάθε μέρα έχω παράξενες απορίες, ερωτήσεις, σκέψεις που όπως μου δημιουργούνται έτσι μου φεύγουν. Μια μέρα όμως (λίγες μέρες πριν) αποφάσισα να ψάξω την απορία μου. Και έγινε το θαύμα! Έμαθα κάτι νέο, πέρασα λίγη ώρα αποκλειστικά για μένα και ένιωσα γεμάτη. Θα μου πεις "σιγά μωρή" μια έρευνα στο ίντερνετ έκανες δεν ανακάλυψες τον τροχό!Κι όμως τον ανακάλυψα. Γιατί έχοντας μπει σε μια ζωή ρουτίνας όπου όλα τα πράγματα δεν πάνε και τόσο καλά (θες η κρίση, θες η κοινωνία, θες που κυνηγάμε τα υλικά και έχουμε ξεχάσει την ουσία), άρχισα να νιώθω πως περνάει ο καιρός και ακόμα δεν έχω κάνει τίποτα από αυτά που θέλω να κάνω. Κι επειδή δεν είμαστε για πολλά πολλά τουλάχιστον ας μαθαίνω κάτι νέο κάθε μέρα. Εγκαινιάζω λοιπόν μια νέα εποχή για σένα μικρό μου blog και μια νέα σελίδα για μένα αφιερωμένα σε ένα σκοπό.

1 ερώτηση κάθε μέρα + 1 απάντηση κάθε μέρα

Δεν με απασχολεί η φύση της ερώτησης, όσα δεν ξέρω είναι υποψήφια για την απορία της ημέρας. Από τα απλά, μικρά χαζά και καθημερινά που μου συμβαίνουν μέχρι κάτι που διάβασα, άκουσα, είδα και με προβλημάτισε. Τι έμαθα σήμερα λοιπόν;